Gustaaf met vader Camille Colruyt
1951Wat bezielt iemand om zijn hele leven aan de kunst te wijden en als een moderne kluizenaar door het leven te gaan? Doet een kunstenaar dit uit geloof of uit overtuiging? Of zit het in de genen? Bij beeldhouwer Gustaaf Colruyt (°Lembeek 1948) is het een beetje van dit alles. Artistiek duizendpoot en didacticus “Nonkel Jef” had hem dit eerder voorgedaan terwijl zijn vader Camille gediend had in de religieuze kunst,  beiden  steeds trouw gebleven aan de traditie en de regels van de aloude kunstambachten.

Of voelde Gustaaf zich geroepen tot een artistieke missie?  Instinctief vragen we ons af hoe zwaar een dergelijke  lotsbestemming op de kunstenaar weegt en welke prijs hij bereid is er voor te betalen. Het antwoord is wellicht dat een kunstenaar zich vrij vecht om ongebonden, zonder toegevingen te moeten doen, door het leven te gaan. Als kind ging hij al op zoek naar het wezen van wat hij onbewust “echt zijn”noemde, naar een oprechte wereld  waar hij zou ontsnappen aan de “illusoire omgeving” waarin hij opgroeide. Zou die te vinden zijn in het geheimzinnige atelier in de tuin, waar zijn vader in een niet aflatende speurtocht op zoek was naar een ‘artistieke zuiverheid’, zijn beelden uitpurend tot een kunst als synthese van het leven en van zijn Christelijk geloof? Later, na de dood van zijn vader in 1973, zou hij een tijdje in dit atelier de draad van zijn vaders speurtocht opnemen. Toen de bestellingen opdroogden kon hij zich losmaken van het atelier. 

1983Het besef groeide bij hem dat ware kunst verder ging dan een ‘verhaal’:  hij zou met zijn kunst aan een levenswerk beginnen dat “niet virtueel is, maar gebaseerd op feiten”. Dit was voor Gustaaf de start van een lang bewustwordingsproces. Nu hij er alleen voor stond zou hij zich bevrijden van het artistiek korset dat hij droeg sinds zijn academische opleiding. Hij verliet het beklemmend provincialisme van een berustende Zennevallei voor Antwerpen. Hier genoot hij volop van de diversiteit die de grootstad te bieden heeft. Toch verbrandde hij nooit bruggen: net zoals zijn oom wendde hij steeds zijn artistieke vaardigheden aan, ten dienste  van het culturele leven in zijn geboortedorp Lembeek. Maar in de metropool keek hij nu, als door een venster , uit op de wereld. Ondanks zijn sterke terughoudendheid tegenover de buitenwereld was ook hij kind van zijn tijd. Hij revolteerde geleidelijk tegen de academische zekerheden en bewoog sinds dan ‘op de rand’, ver weg van de platgelopen artistieke paden.

1983Het scheppingsproces van Gustaaf Colruyts creaties doorloopt verschillende fasen. Alles begint met een noodzakelijke maar een niet beslissende fase waar een toevalligheid , een verhaal of een figuur in beweging de aanleiding vormen voor het beeld in wording.

In een tweede fase krijgt het beeld vorm en worden de fundamenten architectonisch opgebouwd zodat de beeld  ‘staat’. Vanaf hier wordt het onderwerp of het verhaal als eerste kiem losgelaten zodat het oorspronkelijk concept niet meer ter sprake komt.  De kunst van de beeldhouwer is om vanaf hier goed om te springen met ‘intuïtieve vaardigheden’: in deze paradox kan de tegenstrijdigheid opgeheven worden tot twee zich aanvullende principes. Zoals de mens zijn ego kan loslaten in zijn tocht naar zijn ware zelf, laat de beeldhouwer het beeld ‘sterven’: ”Zoals in de muziek van Jaques Brel het verhaal, de stem, de mimiek en het engagement die als voorwendselen dienden om de vorm te bepalen ONTPLOFTEN,  zodat de (geteisterde) ziel de ruimte van de concertzaal vulde”. 

Gustaaf met koningin Fabiola 2008 - OrvaOp die manier vullen en beheersen Gustaaf Colruyts beelden de ruimte. De lacune die ontstaat tussen het beeld en de afgebakende zaal, is de ruimte waarin de toeschouwer zich beweegt en de spanning, de energie en de bezieling van het beeld ervaart.  Op het ogenblik dat de beeldhouwer de kiem heeft losgelaten en het beeld nu  ‘hem’ is geworden, wordt de grens tussen de schepper en de toeschouwer opgeheven.

De beelden van Gustaaf Colruyt zijn een alles of niets spel waarbij de voeling met het "nu" zich door geen enkel begrip wil laten inkapselen. Een spel met "juiste" of "niet juiste" inspanning.

Jean-Pierre Laus